سیستوسل : بیاختیاری ادرار یا ترشح ادرار به هنگان عطسه و سرفه را از نشانههای افتادگی مثانه مینامند. این مشکل میتواند در فعالیتهای روزانه زنان و یا در اعتماد به نفس آنها به شدت تاثیر گذار باشد، که سبب ایجاد احساساتی مثل ترس و شرمندگی خواهد شد. بر خلاف مردان زنان به علت وجود کانال زایمان لگن ضعیفی دارند و این روند زمانی شدت میگیرد که در مواقعی مانند زایمان یا … به مثانه یا شکم فشار وارد میشود و بنابراین عضلات کف لگن به راحتی مستعد مواقع به اشتباه آن را پارگی رحم نیز مینامند. این مشکل گاهی میتواند به تنهایی پیش بیاید و یا ممکن است با همراهی مشکلاتی مانند افتادگی سایر اعضای لگن مثل رحم و روده نیز حضور پیدا کند.
مهمترین عامل سیستوسل جنسیت است. جابجایی دستگاه تناسلی به هر علتی مثل ضربه، زایمان طبیعی، سخت و مدیریت نشده، چاقی، افزایش سن، ژنتیک و گاها حتی سرفههای مزمن میتوانند در این مشکل تاثیر گذار باشند. البته افتادگی مثانه در زنانی که هیچوقت باردار نشدهاند نیز دیده میشود. درباره این افراد در ابتدای امر باید به ضعف عضلات لگن اشاره کرد. اما بسیاری عوامل دیگر که در ادامه به طور مفصل درباره آنها بحث خواهد شد میتوانند سبب پیدایش این عارضه شوند.
محتوا
افتادگی مثانه چیست ؟
مثانه یک عضو کیسه مانند میباشد که وظیفه نگهداری ادرار را بر عهده دارد. این عضو با کمکی از عضلات نگهدارنده موجود در لگن در جای خود قرار میگیرد. ممکن است به دلایل مختلفی قدرت این عضلات کاهش یابد. با شل شدن این عضلات مثانه از جای خود تکان میخورد و مشکلات زیادی را برای فرد به وجود میآورد.
افتادگی مثانه را سیستوسل یا فتق مثانه نیز میگویند. این عارضه بر اساس میزان حرکت مثانه در واژن به سمت پایین به چند درجه تقسیم میشود:
- درجه اول، خفیف : قسمت خیلی کوچکی از مثانه به واژن میرود.
- درجه دوم، متوسط : مثانه به قدری افتادگی پیدا خواهد کرد که وارد دهانه واژن میشود.
- درجه سوم، شدید : مثانه از دهانه واژن خارج شده و بیرون میزند.
- درجه چهارم، کامل : کل مثانه به صورت کامل از واژن بیرون میزند. این وضعیت معمولا با افتادگی سایر اعضای لگن همراه خواهد بود، مانند افتادگی رحم، رکتوسل، انتروسل.
علائم سیستوسل
علائم افتادگی مثانه در زنان با شرایط خاص میتواند متفاوت باشد و یا به تنهایی یا ترکیبی ظاهر شوند. اما درجه افتادگی تعیین کننده این علائم میباشد.
سیستوسل دارای درجات مختلفی است. به عنوان مثال در درجات خفیف بیمار ممکن است هیچ نشانهای از این مشکل نداشته باشد. اما در موارد شدیدتر احساس فشار به واژن یا مثانه از اولین نشانههایی است که برای فرد ظاهر میشود.
به هر حال چیزی که بدیهی است این میباشد که با کوچکترین احساسی نسبت به این عارضه باید سریعا به پزشک مراجعه و برای درمان اقدام کرد.
- احساس درد در ناحیه لگن و زیر شکم در هنگام نشستن
- مشکل کنترل ادرار در هنگام عطسه یا سرفه و یا احساس درد
- احساس پر بودن مثانه درست پس از ادرار
- دشواری در تخلیه کامل ادرار
- عفونتهای مکرر مثانه
- ورم قابل لمس در ناحیه رحم یا مثانه
- رابطه جنسی دردناک
- درد یا نشت ادرار در هنگام مقاربت جنسی
- در موارد شدید احساس یا وجود بیرون زدگی عضلات یا رگ یا بافت از واژن
- احساس ناراحتی پس از ایستادن در مدت طولانی (ممکن است این مشکلات در هنگام دراز کشیدن از بین بروند.)
- درد در نیمه تحتانی کمر
پیشگیری از سیستوسل
مانند تمام مشکلات دیگر پیشگیری از افتادگی مثانه بسیار راحتتر و سریع تر از درمان آن میباشد. بهترین زمان برای شروع مراقب از نظر پزشکان برای زنان دقیقا پس از آغاز بلوغ و برقراری اولین روابط جنسی میباشد. با رعایت ابتدایی ترین نکات در سلامتی زنان میتواند باعث بهبود عملکردهای مرتبط با احشاء لگن از قبیل بهبود عملکرد مثانه، کنترل رابطه جنسی با روشهای مناسب و سلامت و کارکرد درست دستگاه گوارش تحتانی شوند.
کنترل وزن، جلوگیری از چاقی مفرط، انجام ورزشهای متانسب با جنسیت زن و جلوگیری از ابتلا به یبوستهای مزمن و پرهیز از کارهای بسیار سنگین که همراه با افزایش فشار بر شکم هستند از موارد پیشگیری ابتلا به این بیماری به حساب میآیند.
از دیگر موارد جلوگیری ابتلا به این بیماری به شرح زیر میباشد:
- ضرورت آموزش قبل از بارداری
- انجام تمرینات ورزشی مخصوص تقویت عضلات لگن مانند کگل
- انجام معاینات مداوم توسط پزشک حاذق
- استفاده بسیار از غذاهای پر فیبر و مایعات بسیار در برنامه غذایی
- درمان برونشیت مزمن
- عدم استفاده از سیگار و الکل
علت ابتلا به سیستوسل
به طور کلی عضلات لگن و افتادگی مثانه از بیماریهای شایعی در زنان میباشد که ممکن است به سبب مشکلی کوچک یا بزرگ به آن دچار شوند.
علل مختلف و زیادی به سیستوسل ختم میشود. منجر به افتادگی مثانه خواهند شد، از عمدهترین آنها میتوان به علل زیر اشاره کرد:
- بارداری و زایمان طبیعی
- افزایش سن
- یائسگی
- جنس بافت ژنتیکی عضلات بیمار
- انجام فعالیتهای سنگین
- جابجایی یا افتادگی رحم
- پرش از ارتفاع
- بیماریهایی مثل برونشیت یا سرفه مزمن
- تعدد بارداری و زایمان طبیعی
- بالا رفتن سن و یائسگی
- کاهش سطح ترشح هورمون استروژن
- سابقه جراحی در ناحیه لگن
- فشار به ناحیه کمر یا شکم
نحوه تشخیص افتادگی مثانه
- معاینه سرپایی یا دراز کش اندام در ناحیه تناسلی و لگن
- در زمان معاینه از شما خواسته میشود که سرفه یا عطسه کنید تا وسعت افتادگی مشخص شود.
- سیستوگرافی ( عکس برداری از مثانه با اشعه ایکس )
- تست اعصاب مثانه جهت بررسی عملکرد مثانه
- سیستوسکوپی ( چک کردن تصویری مثانه با استفاده از دوربین )
درمان سیستوسل
درمان پرولاپس مثانه با توجه به سن، مرحله بیماری، وضعیت سلامتی عمومی و علاقه و برنامه بیمار برای بارداری در آینده وابسته است میتواند متفاوت باشد. در موارد خفیف میتوان با دارو درمانی یا ورزش و یا هورمون درمانی به رفع این مشکل پرداخت.
برای خانمهایی که میخواهند در آینده باردار شوند روش درمانی با استفاده از بافت بیمار اجرا میشود. میزان موفقیت در این روش درمانی ۵۰ درصد میباشد. در صورت وجود بی اختیاری درمان به مداخله جراحلی نیاز خواهد داشت. روشهای درمانی به شرح زیر میباشد.
- دارودرمانی
- هورمون درمانی : جایگزینی استروژن
- پساری یا رحم بند : ابزاری که در داخل مهبل قرار میگیرد تا نگدارنده مثانه باشد. هراه رحم بند از کرم استروژن استفاده میشود. این ابزار باید برای جلوگیری از نفوذ عفونتهای مختلف هر چند وقت یکبار برداشته و تمیز شود.
- مراقبتهای خانگی : در این روش ممکن است پزشک به شما لیستی از پرهیزهای حرکتی یا غذایی را بدهد، یا توصیههای ویژهای بکند در این روش تمرینات کگل حتما حضور دارند اما به هر حال این روش مکمل تمام روشهای دیگر نیز میباشد.
- جراحی : سیستوسل در درجات بسیار شدید معمولا به جراحی کشیده خواهد شد. این جراحی از طریق مهبل صورت میگیرد و با هدف تحکیم جایگاه مثانه اجرا میشود.
عوارض جراحی : خونریزیی، عفونت، بیاختیاری ادرار، بازگشت افتادگی مثانه، بروز مشکل در حین ادرار، آسیب به مثانه.
- تحریک الکتریکی : با جریان الکتریکی به انقباض ماهیچهها کمک میکنند. که باعث تقویت ماهیچهها خواهد شد.
- بیوفیدبک : از این حسگر برای بررسی فعالیت ماهیچهها در مهبل استفاده میشود.
درمان سیستوسل با لیزر
درمان به روش لیزر از راحتترین و بی دردسرترین نوع درمان میباشد. این درمان منافع زیادی را به همراه خواهد داشت. این نوع درمان بسیار به صرفهتر از جراحی خواهد بود و روند بهبودی در آن بسیار سریع است. در این روش شما به سرعت به فعالیتهای روزانه خود باز میگردید و شاهد بستری، بخیه و زخم و یا بیهوشی و خونریزی نخواهید بود.
درمان به روش لیزر قادر است با جوان سازی واژن بسیاری از مشکلات واژن، رحم و مثانه را حل کند. برخی از این مشکلات عبارتند از: درد در هنگام برقراری رابطه جنسی، شب ادراری، بی اختیاری ادراری, عفونت مثانه و واژن، بازسازی عضلات کف لگن، خشکی و اتروفی واژن و … .
در موارد زیر درمان با لیزر به طور قطع موفقیت آمیز خواهد بود:
- در صورتی که افتادگی به مرحله بسیار حادی از روند بیماری نرسیده باشد. با این وجود لیزر درمانی حتی برای این بیماران نیز سبب تقویت عضلات کف لگن و جوان سازی واژن خواهد شد.
- کسانی که در اثر زایمان طبیعی و بارداری دچار مشکل شده‌اند.
- زنانی که عضلات ضعیفی در لگن خود دارند.
- زنانی که دچار عفونت یا خشکی واژن هستند.
- زنانی که به دلیل استروژن پایین یا یائسگی به این مشکل دچار شده‌اند.
